Թեմատիկ հարցեր և վարժություններ.

1. Ինչո՞ւ  է   ջրածինը  համարվում  համար մեկ  տարրը  Տիեզերքում…

Ջրածինը համարվում է համար մեկ տարրը Տիեզերքում, որովհետև տիեզերքում կան անթիվ անհամար աստղեր, որոնց մեջ էլ կա մեծ քանակով ջրածին: Նաև աստղերի վրա ընթացող,ջրածնի ատոմների փոխանակումը մի այլ տարրի հելիումի,ուղեկցվում է հսկայական քանակով ջերմության և լույսի անջատումով:Առանց նշված փոխանակման կյանքն անհնար կլիներ Երկրի վրա:

2. Ջրածինը համարվում  է  ապագայի վառելանյութ. ինչո՞ւ …

Ջրածինը համարվում է ապագայի վառելանյութ, քանի որ ջրածնային վառելիքը էկոլոգիապես անվտանգ է։ Այն այրելիս միայն ջուր է առաջանում, ուստի ջրածինն էկոլոգիապես մաքուր վառելանյութ է: Ապագայի վառելանյութը մատչելի ջրածինն է:

Բնութագրեք  ջրածին     քիմիական տարրը.

ա) քիմիական նշանը.

բ) հարաբերական ատոմային զանգվածը.        

1.00794(7)=1

գ) մետա՞ղ է.  թե՞  ոչ մետաղ.

Ոչ մետաղ։

դ) դիրքը պարբերական համակարգում.այսինքն ո՞ր պարբերության և ո՞ր խմբի տարր է         

1 պարբերության, I խմբի, գլխավոր ենթախմբի տարր է

դ) ատոմի կառուցվածքը`(միջուկի լիցքը. ..միջուկում պրոտոների թիվը. ..էլեկտրոնների թիվը…էներգետիկ մակարդակների թիվը)

միջուկի լիցքը — -+1 պրոտոնների թիվը — -1 էլեկտրոնների թիվը — -1 էներգետիկ մակարդակի թիվը — -1

*2. Ջրածնի   վալենտականությունը և օքսիդացման աստիճանը միացություններում.

Վալենտականություն — 1

Օքսիդացման աստիճան — -+1, -1

*3. Գրեք. ջրածին պարզ  նյութի բանաձևը. ..և  որոշեք նրա հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ` Mr  և մոլային զանգվածը`M գ/ մոլ …

Ջրածնի մոլեկուլի բանաձև — H2

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr) — Mr(H2)=2*Ar(H)=2*1=2

Մոլային զանգվածը (M) — 2 գ/մոլ

*4. Որոշեք ջրածինը օդից ծանր է թե՞ թեթև. քանի ՞ անգամ. ..

Օդից Ջրածինը 14,5 անգամ թեթև է, իսկ Ջրածինը թթվածնից թեթև է 16 անգամ։

*5.  Դուք  լաբորատորիայում ստացել  եք ջրածին  և այրել։ Նկարագրեք. Ձեր կողմից կատարված լաբորատոր փորձերը  և  գրեք. համապատասխան  ռեակցիաների հավասարումները. …

Zn+2HCl=H2+ZnCl2
2H2+O2=2H2O

*6. Ո՞րն  է ջրածնի առաջացրած և Երկրագնդում ամենատարածված բարդ  նյութը. գրեք  այդ  նյութի քիմիական  բանաձևը  և որոշեք ջրածնի զանգվածայլն բաժինը տոկոսով արտահայտած։

H2O, H2-11,1%

*7. Որտե՞ղ են  կիրառում    ջրածինը….

Մեծ քանակով ջրածին է ծախսվում քլորաջրածին սինթեզելու և աղաթթու ստանալու համար: Արտադրվող ջրածնի 50% ավելին ծախսվում է նավֆթի մշակման համար,25%`ամունյակի սինթեզի: Ջրածինը կիրառվում է նաև մետաղների եռակցման սարքում,օքսիդներից մետաղների ստացման համար,բուսական յուղերից մարգարին ստանալու համար:

*Անհատական ֊հետազոտական աշխատանք`»Թթուներ«

*1. Սահմանել   ո՞ր  բարդ նյութերն են   կոչվում  թթուներ. ..

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից։

*2. Ինչպե՞ս  են  ստանում  թթուներ…

Անթթվածին թթուները ստացվում են համապատասխան գազային ջրածնային միացությունները ջրում լուծելով, իսկ գազային ջրածնային միացությունները ստացվում են։

Թթվածնային թթուների ստացման հիմնական եղանակ (համապատասխան օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունն արդեն նշվել է «Ջրածին» և «Օքսիդներ» թեմաներում):

*3. Թվարկեք թթուների քիմիական հատկությունները…

Թթուների  որոշ քիմիական հատկություններին (փոխազդեցությունը մետաղների ու մետաղների օքսիդների հետ) հանգամանորեն անդրադարձել ենք «Ջրածին»  և «Թթվածին» թեմաներում։ Ուստի այստեղ կներկայացնենք թթուներին բնորոշ այլ հատկությունները:

Թթուների հատկություններ

Առավել տարածված մի քանի թթուների հատկությունները.1. Աղաթթուն սուր հոտով անգույն հեղուկ է՝ քլորաջրածնի HCl ջրային լուծույթ: Նրա մոլեկուլը կազմված է ջրածնի և քլորի մեկական ատոմներից: Խիտ աղաթթուն կլանում է ջրային գոլորշիներ՝ «ծխում» է (տե՛ս նկար):  Լայնորեն կիրառվում է լաբորատորիաներում՝ ջրածին և քլոր ստանալու համար:  

2. Ծծմբական թթուն՝ H2SO4 Յուղանման, մածուցիկ, ծանր հեղուկ է: Օդից ագահորեն կլանում է ջրային գոլորշիներ:    

Ծծմբական թթուն օգտագործում են կրակմարիչների և ավտոմեքենաների կուտակիչ մարտկոցների լիցքավորման համար: Լայն կիրառում ունի քիմիական արդյունաբերության մեջ: 3. Ազոտական թթուն՝ HNO3 Անգույն, սուր, գրգռիչ հոտով, օդում ծխացող հեղուկ է: 

 Այն լայնորեն կիրառվում է ազոտական պարարտանյութերի, ներկանյութերի, պայթուցիկ նյութերի արտադրությունում: Խիտ ազոտական թթվի և խիտ աղաթթվի 1:3 ծավալային հարաբերակցությամբ խառնուրդը կոչվում է «արքայաջուր», քանի որ կարող է լուծել «մետաղների արքային»՝ ոսկուն: 

4. Ֆոսֆորական թթու H3PO4 անգույն, ջրում լավ լուծվող պինդ բյուրեղային նյութ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 42°C:Կիրառվում է ֆոսֆորական պարարտանյութերի ստացման համար: 

Լաբարատոր փորձեր

Ջրածնի ստացումը լաբարատորիայում և այրումը

Ակտիվ մետաղների` ցինկի, ալյումինի, մագնեզիումի փոխազդեցությունը աղաթթվի հետ։

Ջրածին ստանալու ենք տեղակալման ռեակցիաներով։

Zn+HCl=ZnCl+H

Mg+HCl=MgCl2+H2

Al+HCl=AlCl3+H2

Հավասարեցնում ենք

2Al+HCl6=2AlCl3+3H2

Տեղակալման ռեակցիա—տեղակալման ռեակցիաները տեղի են ունենում պարզ և բարդ նյութերի միջև, որի ընթացքում պարզ նյութի ատոմները տեղակալում են բարդ նյութի ատոմներից մեկին և ռեակցիայի հետևաքնով առաջանում է 1 պարզ նյութ և 1 բարդ նյութ։

Անջատված ջրածինն այրում ենք H2+O2=H2O և անջատվում է ջերմություն։

Միացման  ռեակցիամիացման ռեակցիայի ժամանակ երկու կամ ավելի նյութերից ստացվում է մեկ բարդ նյութ:

Ակտիվ մետաղների հետ

Na+H2—տաքացնում ենք և ստանում ենք NaH